De Cattenbroekerplas
Locatie
We vinden het gebied rondom de recreatieplas in het Oosten van Woerden, de Cattenbroekerplas. Hier ligt langs het bijna 4 km lange wandelcircuit rond deze plas, over de Potterskade, Haanwijkse kade, Groenendaal, Zeeweg en Potterspromenade, naar schatting 35 hectare groen. Dit is een substantieel stuk groen dat bestaat uit stroken langs beide zijden van de paden en enkele veldjes, waaronder het veldje tussen de Potterspromenade en de Cattenbroekerdijk aan de westkant van de plas, en het veldje rond de hoogspanningsmast aan de zuidkant. Het zogeheten recreatie-eiland aan de zuidzijde en het NNN- gebied (Natuur Netwerk Nederland) aan de oostzijde zijn hierbij niet meegerekend. Het gebied rond de Cattenbroekerplas omvat ongeveer 5,5 km slootkant en 3,5 km plas-oever. De sloten in het NNN gebied omvatten nog eens 7 km aan oever.
Bodemsoorten
Binnen dit gebied zijn door verschillend gebruik in het verleden (beweiding en boomgaard) en door de aanleg van de plas (afzuiging van zand) verschillende bodemsoorten met bijbehorende flora en fauna te vinden. Er zijn delen veengrond, wat stukken zijn klei, andere plekken hebben een zandgrond, er zijn natte delen en droge. Dit maakt het een divers, interessant, waardevol en educatief gebied.
Directe omgeving
Direct aangrenzend vinden we aan de Noord-Oost en Oostkant een Natuur Netwerk Nederland gebiedje (NNN): natuurplas Breeveld met enkele eilandjes ten Oosten hiervan en 11 natuureilanden ten Oosten van de Cattenbroekerplas, met een zwaluwwand respectievelijk een paddenpoel voor geëvacueerde rugstreeppadden. Er bevinden zich weidegebieden aan de Oostzijde van het NNN gebiedje en aan de Zuidzijde tussen de plas en de A12, een woonwijk aan de Noordwestzijde, een woonlint aan de Westzijde. In en rond de Natuurgebiedjes komen reeën, ijsvogels, patrijzen, roerdompen, rugstreeppadden, hazen, kwartels en vele andere soorten voor.
Bestemming
Op de groene randen aan de west-, zuid- en noordzijde van de waterplas ligt de bestemming “groen”. In de ontwerp omgevingsvisie wordt het een beweeglint genoemd, met als doel recreëren in een natuurlijke omgeving. De bestemming “natuur” is gelegd op de oostzijde van de Cattenbroekerplas en op de plas Breeveld inclusief de oeverzones. (Bron: Ruimtelijke plannen.nl).
De oostelijke oeverzone van de plassen Breeveld en Cattenbroek en de Hollandse kade behoren tot het Natuur Netwerk Nederland, NNN, vroeger Ecologische hoofdstructuur, EHS, genoemd. Dit NNN wordt door de Provincie Utrecht als Ecologische Verbindings Zone 25 (EVZ25) aangeduid. Het gehele pad aan de Oostzijde en het deel aan de Noordzijde tussen de beide plassen, in totaal 1200 meter pad met bermen, vallen ook binnen het gebied van het door de Provincie Utrecht aangewezen Natuur Netwerk Nederland.
Geschiedenis
Van oudsher, tot 1991, was er boerenland en waren er boomgaarden in het gebied waar nu de plassen zijn te vinden. Tussen 1991 en 2012 zijn de Cattenbroekerplas en plas Breeveld ontstaan door de zandwinning voor Snel en Polanen en Vleuterweide. Hierna heeft de gemeente een wandelpad met een lengte van ongeveer 4 kilometer rond de plas aangelegd waarlangs nieuw te vormen natuur kon ontstaan. Er werden met EU subsidie zaadmengsels ingezaaid, waardoor er een rijke flora en fauna kon ontwikkelen. Langs het pad groeide, bloeide en zoemde het dan ook dat het een lieve lust was. In de jaren 2013-2018 was wandelen hier een belevenis in een prachtige bloemenzee en konden we genieten van vele bloeiende kruiden en vele insectensoorten, bijen, vlinders, vogels, egels, muizen, een rijk bodemleven, roofvogels enzovoorts. Er werden in die tijd rond de 140 soorten planten geteld.
Helaas werd er geen budget gereserveerd voor een passend onderhoud van de groenstroken en zien we dat er feitelijk 2 maal per jaar geklepeld wordt, ongefaseerd ( dwz het gehele gebied in één keer) en zonder rekening te houden met de seizoenen. We constateren dat dit tijdens de volle bloei, geen rekening houdend met het uitzaaien gebeurde, en concreet leidde dit elke keer weer tot vernietiging van alle aanwezige insecten, rupsen, vlinders en hun voedings- en waardplanten. Het resultaat was dat in 2019 de flora en fauna al minder divers was en er in 2020 nauwelijks iets over was van de overweldigende biodiversiteit. De verruiging die optrad als gevolg van het economische beheer resulteerde in het huidige brandnetel, akkerdistel, riet en bramen landschap met nauwelijks nog insekten en vogels.
Huidige situatie
Er zijn hier en daar, verspreid over het gebied, nog enkele exemplaren van bloeiende kruiden te vinden, verder groeit er nu voornamelijk ruigte- vegetatie. Zogenoemde verruigings-indikatoren zoals brandnetels, akkerdistels, bramen, riet, grove grassen zoals kweek en grote vossenstaart, ridderzuring, bijvoet en in het voorjaar fluitekruid en raapzaad maken 90 % uit van het grondgebied. Van de 140 soorten planten in 2017 zijn er nu nog 40 te vinden.
Algemene soorten zoals paardebloem, boterbloem, pinksterbloem, madeliefje en klaver komen nauwelijks nog voor. Er zijn weinig insecten, vogels en kleine zoogdieren, geen egels meer en nauwelijks roofvogels. Maar er gloort hoop: sinds de eerste keer gefaseerd maaien en afvoeren begin juli 2021, zijn enkele bijzondere, zeldzame planten gespaard gebleven! Er is een Heemst, 2 pollen Bont Kroonkruid, een enkele Moerasandoorn, 2 echte Wegdistels, wat Kompassla, Grote Wederik met Slobkousbijen en Gewone Ossentong waargenomen. Weliswaar minimaal, en slechts op één of enkele plekken, maar deze planten bewijzen dat het goed kan komen, dat de potentie er is.
Langs de oevers is vrijwel alleen nog riet, wilgenroosje, koninginnekruid, hier en daar een gele lis en pitrus te vinden.
Up-date eind 2022: minder verruiging, meer grassen en kruiden!
Up-date eind 2023: nog minder plekken met alleen brandnetels, meer plekken met kruiden.
Huidig maaibeleid
Klepelen
Volgens het bestek met de huidige aannemer, lopend van 2017 tot en met 2023, is het beleid momenteel 2 x per jaar klepelen, en de randen langs het pad en de Zeeweg 4x per jaar. Dit is vele achtereenvolgende jaren ongefaseerd uitgevoerd, dwz het hele gebied in één keer alles, en ook nog eens tijdens de bloei. De directe randen naast de paden hadden ecologisch gemaaid moeten worden, maar moesten tegelijkertijd kort gehouden worden. Deze zijn dus ook geklepeld, en wel 4x per jaar.
Waarom wordt er geklepeld?
A. er wordt niet over nagedacht, het is gebruikelijk, het is makkelijk, het lijkt goedkoop (gezien in geld). Kortom: er is te weinig besef, kennis, interesse, motivatie en tijd binnen de gemeente.
B er wordt alleen in Euro's gedacht en niet in natuurwaarden.
C. Er wordt wel eens geklaagd door mensen dat het er te rommelig uitziet. Alles moet netjes, glad en strak zijn en het mag niet op natuur lijken. De gemeente blijkt erg gevoelig te zijn voor dit soort klachten, en in plaats van uit te leggen dat de natuur niet gebaad is bij onze menselijke ijver en netheid, gaat ze direct over tot het "oplossen" van de "problemen" van "onkruid" en"ongedierte".
De vertegenwoordigers van álle bewoners zouden niet meteen moeten gehoorzamen aan de grootste schreeuwers, maar zelf nadenken, en onderzoeken wat andere de bewoners ervan vinden.
Burgerinitiatief, pilot
De aannemer werkt normaliter volgens het Kleurkeur certificaat van de Vlinderstichting, maar heeft rond de plas tot en met 2020 geklepeld, wegens het in het bestek overeengekomen budget van de Gemeente. Gelukkig heeft genoemde firma na een "rondje plas" met initiatiefneemster, haar verantwoording genomen en besloten niet meer tegen haar geweten in te blijven klepelen, maar de laatste 3 jaar van het bestek ecologisch, gefaseerd te maaien op een geschikt tijdstip, gevolgd door afvoeren van het maaisel na enkele dagen. Deze pilot als burgerinitiatief is met toestemming van de gemeente gestart. Hulde, zo kunnen we nog redden wat er te redden valt, in afwachting van de gemeente.
Doel
het is ons doel om na 2023 niet meer als pilot, maar officieel door te gaan met ecologisch, natuurgericht beheer, volgens een door de gemeente aan te nemen bestendig, ecologisch beheerplan.
